Phần I
NGUỒN GỐC CỦA MỘT CUỘC ĐỐI ĐẦU: NHỮNG CON ĐƯỜNG KHÁC BIỆT ĐẾN HÀNG KHÔNG HẢI QUÂN THẾ HỆ THỨ NĂM
1. Chương trình Joint Strike Fighter (JSF) – một nỗ lực đa quốc gia, kéo dài nhiều thập kỷ
Chương trình F-35 Lightning II có nguồn gốc từ một trong những nỗ lực mua sắm quốc phòng tham vọng nhất trong lịch sử: chương trình Joint Strike Fighter (JSF). Bắt nguồn từ mẫu máy bay trình diễn công nghệ Lockheed Martin X-35, vốn đã giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh JSF vào năm 2001, F-35 được hình thành với một mục tiêu mang tính cách mạng: thay thế một loạt các máy bay chiến đấu chuyên dụng trong kho vũ khí của Hoa Kỳ và các đồng minh bằng một nền tảng chung duy nhất. Mục tiêu là thay thế các máy bay F-16 Fighting Falcon, F/A-18 Hornet và AV-8B Harrier II, cùng nhiều loại khác, cho Không quân, Hải quân và Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ, cũng như cho một liên minh rộng lớn các đối tác quốc tế.
Tham vọng này đã dẫn đến việc phát triển ba biến thể riêng biệt được xây dựng xung quanh một lõi công nghệ chung: F-35A cất cánh và hạ cánh thông thường (CTOL), F-35B cất cánh trên đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng (STOVL), và F-35C hoạt động trên tàu sân bay (CV). Chương trình được tài trợ chủ yếu bởi Hoa Kỳ, với sự đóng góp tài chính đáng kể từ các quốc gia đối tác trong NATO và các đồng minh thân cận khác.
Quy mô và sự phức tạp của chương trình JSF vừa là thế mạnh lớn nhất vừa là điểm yếu đáng kể nhất của nó. Yêu cầu phải đáp ứng các nhu cầu đa dạng, đôi khi mâu thuẫn của nhiều quân chủng và các quốc gia đồng minh đã tạo ra một thiết kế có tính linh hoạt cao. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến những thỏa hiệp về kỹ thuật, chi phí tăng vọt và một lịch trình phát triển kéo dài. F-35 được hình thành ngay từ đầu cho chiến tranh liên minh, với khả năng tương tác (ví dụ, thông qua liên kết dữ liệu Link 16) là một nguyên lý thiết kế cốt lõi. Lịch sử này giải thích cho sự tích hợp sâu rộng của nó vào học thuyết quân sự phương Tây, biến nó không chỉ là một máy bay chiến đấu mà còn là một hệ thống vũ khí được kết nối mạng lưới toàn cầu.
2. Sự tiến hóa thần tốc của J-35
Trái ngược hoàn toàn với con đường phát triển có hệ thống và kéo dài của F-35, tiêm kích J-35 của Trung Quốc lại có một quá trình tiến hóa nhanh chóng và thực dụng hơn nhiều. Nguồn gốc của J-35 là từ mẫu máy bay Shenyang FC-31, biệt danh “Cốt Ưng”. Ban đầu, FC-31 là một dự án do Tập đoàn Máy bay Thẩm Dương (SAC) tự bỏ vốn đầu tư, với mục tiêu chính là thị trường xuất khẩu sau khi SAC thất bại trong cuộc đấu thầu chương trình tiêm kích thế hệ thứ năm J-XX của Trung Quốc trước đối thủ là Tập đoàn Công nghiệp Máy bay Thành Đô với sản phẩm J-20.
Nguyên mẫu FC-31 thực hiện chuyến bay đầu tiên vào ngày 31/10/2012 và được trình diễn công khai lần đầu tại Triển lãm Hàng không Chu Hải năm 2014, ban đầu sử dụng động cơ Klimov RD-93 do Nga sản xuất. Sau khi không thu hút được các đơn hàng xuất khẩu như kỳ vọng, thiết kế này đã được Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) chú ý và lựa chọn để phát triển thành một máy bay chiến đấu hoạt động trên tàu sân bay. Biến thể hải quân hóa đầu tiên, sau này được gọi là J-35, đã thực hiện chuyến bay đầu tiên vào năm 2021. Phiên bản này có những sửa đổi đặc trưng cho hoạt động trên tàu sân bay, như thanh phóng máy phóng và cánh có thể gập lại.
Con đường phát triển của J-35 là một ví dụ điển hình cho chiến lược công nghiệp-quân sự linh hoạt và thực dụng của Trung Quốc. Thay vì khởi động một chương trình tiêm kích hạm hoàn toàn mới từ đầu, PLAN đã điều chỉnh một thiết kế hiện có, đủ trưởng thành để đáp ứng các yêu cầu cơ bản. Điều này cho phép rút ngắn đáng kể thời gian phát triển so với F-35. Nó cũng có nghĩa là J-35 không bị ràng buộc bởi các yêu cầu mâu thuẫn của nhiều quân chủng ngay từ khi ra đời; nó được tối ưu hóa đặc biệt cho nhu cầu của PLAN sau khi được lựa chọn.
3. Triết lý đối lập: Khả năng tương tác toàn cầu so với biện pháp đối phó do nhà nước chỉ đạo
…
